Với truyền thống 53 năm xây dựng và phát triển, Trường Đại học Vinh đã khẳng định vị thế của mình trong hệ thống các trường đại học ở Việt Nam. Điều đó được thể hiện thông qua việc Trường đã được Thủ tướng Chính phủ đưa vào danh sách 16 trường xây dựng thành trường đại học trọng điểm quốc gia. Hiện nay, Trường Đại học Vinh có gần 35.000 học sinh, sinh viên và học viên (HSSV), trong đó số lượng học tập trung tại Trường có hơn 20.000 HSSV, bao gồm: 1.400 học sinh, 1.600 học viên cao học, 100 nghiên cứu sinh, 17.000 sinh viên và 273 Lưu học sinh. Là một trong những trường đại học có nhiều kinh nghiệm trong công tác quản lý HSSV, Trường Đại học Vinh 5 năm liền được Bộ Công an và Uỷ ban nhân dân tỉnh Nghệ An tặng cờ thi đua xuất sắc về phong trào toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc, là đơn vị được Bộ giáo dục và Đào tạo đánh giá cao trong việc xây dựng mô hình HSSV ngoại trú tự quản. Tại Hội nghị tổng kết Chương trình công tác HSSV giai đoạn 2009 - 2012 và tổng kết năm học 2011- 2012, Trường Đại học Vinh được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong việc thực hiện chương trình công tác HSSV các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp giai đoạn 2009 - 2012.
Trong giai đoạn đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam, Trường Đại học Vinh tiếp tục phát huy truyền thống, không ngừng đổi mới toàn diện trong đó đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý HSSV là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nhà trường. Thực hiện mục tiêu đó trong thời gian qua, Nhà trường đã thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả công tác quản lý HSSV, trong đó đặc biệt coi trọng tính tự giác của HSSV đối với việc thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Để có được những thành tích nêu trên, Trường Đại học Vinh đã triển khai thực hiện tốt Chương trình công tác học sinh, sinh viên giai đoạn 2009 - 2012 với những nội dung như sau:
1. Hoàn thiện hệ thống văn bản về công tác HSSV
Hiện nay, hệ thống văn bản về công tác HSSV của Nhà trường đã được xây dựng theo chuẩn quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có tính cụ thể hoá cao, được hoàn thiện ở các mảng nội dung cơ bản như: Công tác chính trị, tư tưởng; Quy chế, quy định về công tác HSSV; Chế độ, chính sách đối với HSSV; Công tác an ninh trường học; Công tác quản lý HSSV nội - ngoại trú;Công tác đánh giá kết quả rèn luyện; Công tác quản lý học viên cao học. Các văn bản đã ban hành mới và điều chỉnh bổ sung bao gồm: 1.Quy định về công tác HSSV; 2. Quy định về quản lý học viên cao học; 3. Quy định về hồ sơ HSSV; 4. Quy định về đánh giá công tác HSSV ở các khoa đào tạo và Trường Trung học phổ thông Chuyên; 5. Quy định về đánh giá kết quả rèn luyện; 6. Quy trình giải quyết giấy tờ, thủ tục hành chính liên quan đến HSSV; 7. Quy định về việc thực hiện nếp sống văn hóa trong HSSV và học viên; 8. Hướng dẫn về tổ chức đại hội lớp; 9. Hướng dẫn công tác thi đua, khen thưởng và xử lý kỷ luật; 10. Hướng dẫn tổ chức sinh hoạt lớp HSSV; 11. Quy định về khung học phí sinh viên hệ chính quy giai đoạn 2011-2015; 12. Quy định về chế độ học bổng sinh viên hệ chính quy giai đoạn 2011-2015; 13. Quy định về trao và nhận học bổng tài trợ; 14. Hướng dẫn thủ tục miễn giảm học phí, hỗ trợ kinh phí cho học sinh Trường Trung học phổ thông Chuyên; 15. Hướng dẫn thủ tục vay vốn tín dụng; 16. Quy định về khoán học bổng Trường Trung học phổ thông Chuyên; 17.Kế hoạch thực hiện công tác giáo dục an toàn giao thông trong trường học hưởng ứng năm an toàn giao thông 2012; 18. Kế hoạch phân công cán bộ phụ trách địa bàn có HSSV tạm trú. Ngoài ra, Nhà trường đã phát hành cẩm nang HSSV và đưa vào sử dụng phổ biến trong toàn thể cán bộ công chức và HSSV. Các văn bản ban hành được đăng tải trong mục Văn bản trên Website của Phòng Công tác chính trị và học sinh, sinh viên Trường Đại học Vinh.
2. Làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền giúp HSSV hiểu rõ trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của HSSV trong trường đại học
Nhà trường thường xuyên xây dựng kế hoạch và thực hiện đầy đủ các nội dung, biện pháp giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống cho HSSV theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo như: Tổ chức “Tuần sinh hoạt công dân - học sinh, sinh viên” vào đầu khóa học và đầu mỗi năm học; Tổ chức các buổi nói chuyện ngoại khóa, các cuộc thi tìm hiểu do Nhà trường và cấp trên phát động; Tổ chức cho HSSV học tập và quán triệt Nghị quyết của Đảng; Tổ chức báo cáo cho HSSV các chuyên đề về chủ quyền biển đảo và chiến lược biển của Việt Nam, tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của thế giới, của đất nước và của tỉnh Nghệ An; Phối hợp với Ban an toàn giao thông tỉnh Nghệ An tổ chức Lễ phát động Năm an toàn giao thông 2012; Tổ chức mít tinh các ngày lễ lớn trong năm… đặc biệt là duy trì tổ chức sinh hoạt lớp định kỳ từ ngày 01 đến ngày 10 hàng tháng. Các hoạt động trên nhằm nâng cao nhận thức của HSSV về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giúp cho HSSV nắm được tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trong nước, khu vực và quốc tế; giúp HSSV hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ, ý thức trách nhiệm của công dân - HSSV thông qua việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật, các quy chế, quy định về đào tạo, về công tác HSSV của Bộ Giáo dục và Đào tạo và của Nhà trường. Đặc biệt, giúp HSSV nắm bắt được phương hướng, nhiệm vụ của năm học, hiểu rõ nhiệm vụ của người học nhằm đáp ứng được nhu cầu của xã hội.
3. Thực hiện đúng, đầy đủ, thường xuyên các chế độ chính sách đối với HSSV
Nhà trường luôn đảm bảo nguồn kinh phí và tổ chức xét cấp học bổng khuyến khích học tập cho HSSV theo đúng quy định của Bộ giáo dục và Đào tạo, trong năm học 2011 -2012 Trường đã cấp gần 3765 suất học bổng với trị giá gần 7 tỷ đồng cho HSSV có kết quả học tập, rèn luyện đạt loại khá trở lên. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng và địa phương để thực hiện đầy đủ, kịp thời các chế độ chính sách liên quan đến HSSV như: miễn giảm học phí, trợ cấp xã hội, trợ cấp ưu đãi, học bổng chính sách, vay vốn tín dụng… đúng đối tượng. Ngoài kinh phí trên, năm học 2011-2012, Nhà trường đã tìm kiếm các nguồn học học bổng tài trợ từ cá nhân, doanh nghiệp để tổ chức xét chọn và trao cho HSSV có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn nhưng không ngừng phấn đấu vươn lên trong học tập và đạt kết quả cao, tổng số 278 suất với số tiền gần 1 tỷ đồng. Đồng thời, luôn tạo mọi điều kiện và có biện pháp cụ thể để giúp đỡ HSSV diện chính sách, HSSV có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn; tổ chức các hoạt động làm thêm ngoài giờ cho 28 sinh viên mồ côi cả cha lẫn mẹ thuộc Câu lạc bộ “Mái ấm Trường Vinh”.
4. Triển khai có hiệu quả việc đánh giá, xếp loại công tác học sinh, sinh viên
Năm học 2011-2012, Nhà trường đã ban hành văn bản hướng dẫn và thành lập Ban đánh giá công tác HSSV để tiến hành đánh giá, xếp loại công tác HSSV của các khoa đào tạo và Trường Trung học phổ thông Chuyên, đồng thời, cũng triển khai tự đánh giá công tác HSSV của Nhà trường theo quy định của Bộ Giáo dục và đào tạo. Việc triển khai tổ chức đánh giá đảm bảo đúng quy trình, nghiêm túc, khách quan và thông báo kết quả đánh giá, xếp loại công khai trên eOffice và Website của Nhà trường để toàn thể cán bộ, công chức và HSSV trong trường biết. Đây là một công việc cần thiết giúp Nhà trường nắm bắt toàn diện về công tác HSSV để lập kế hoạch, chương trình và chỉ đạo kịp thời, chính xác đối với công tác HSSV. Kết quả đánh giá, xếp loại công tác HSSV thể hiện một phần năng lực và chất lượng đào tạo của các khoa và Nhà trường; là căn cứ để các khoa đề nghị Nhà trường khen thưởng công tác HSSV và được sử dụng để tham khảo trong công tác kiểm định chất lượng giáo dục; là cơ sở để Hội đồng thi đua Nhà trường xét, xếp loại thi đua năm học cho tập thể, cá nhân ở các khoa đào tạo và Trường Trung học phổ thông Chuyên.
5. Xây dựng một số mô hình hiệu quả trong công tác quản lý HSSV nội - ngoại trú, bảo đảm an ninh, trật tự trường học, giáo dục an toàn giao thông, phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội
- Mô hình phối hợp quản lý HSSV ngoại trú: Trường Đại học Vinh là đơn vị dẫn đầu trong mô hình quản lý HSSV tạm trú, luôn phối hợp chặt chẽ với Công an và Chính quyền các cấp để đưa ra nhiều giải pháp nhằm quản lý, giáo dục HSSV: Nhà trường đã phân công 27 cán bộ chuyên trách quản lý HSSV của trường phụ trách 69 khối, phường có sinh viên tạm trú của Trường để phối hợp với Ban cán sự các khối phố kiểm tra, khảo sát, lập hồ sơ theo dõi HSSV tạm trú; thành lập các tổ tự quản HSSV tại địa bàn dân cư để nắm bắt kịp thời tình hình HSSV tạm trú; hình thành Tổ HSSV tự quản theo đơn vị khối phố, với tinh thần “3 tự chủ”: tự quản lý, tự giáo dục, tự phục vụ nhằm thu hút HSSV tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương, xem khối phố là đơn vị cơ sở trực tiếp quản lý HSSV ngoại trú. Định kỳ, tổ chức Hội nghị về công tác an ninh trường học với Công an tỉnh Nghệ An, Công an thành phố Vinh, Công an các phường phụ cận và lãnh đạo các phường xã, khối trưởng các khối dân phố có đông số lượng HSSV tạm trú.
- Mô hình đảm bảo an ninh trật tự trường học: Thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục HSSV chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật của Nhà nước; chấp hành nội quy, quy định của Nhà trường và các quy định của địa phương; vận động HSSV tham gia phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc; phòng ngừa, ngăn chặn không để HSSV liên quan đến các hoạt động vi phạm pháp luật gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự trong Nhà trường. Tăng cường phối hợp với ban bảo vệ dân phố các khối giáp ranh để tuần tra, kiểm soát địa bàn. Tổ chức, phân công để HSSV cùng tham gia bảo vệ, tuần tra canh gác Nhà trường. Năm học 2011 – 2012, Nhà trường đã điều động 350 cán bộ, giảng viên và sinh viên tổ chức diễn tập phòng ngừa và giải quyết gây rối an ninh trật tự trong trường học.
- Mô hình giáo dục an toàn giao thông: Nhà trường đã phối hợp với Ban an toàn giao thông tỉnh nghệ An tổ chức “Lễ phát động hưởng ứng Năm an toàn giao thông 2012 và đêm giao lưu văn hóa giao thông với cán bộ công chức, HSSV Trường Đại học Vinh” nhằm kêu gọi toàn thể cán bộ công chức, HSSV chấp hành Luật an toàn giao thông và gương mẫu thực hiện tham gia giao thông có văn hóa đồng thời ngăn chặn, đẩy lùi các vi phạm an toàn giao thông, góp phần thực hiện hiệu quả Năm an toàn giao thông 2012. Thành lập và thường xuyên kiện toàn để duy trì hoạt động của Ban chỉ đạo, Đội HSSV tự quản về an ninh trật tự. Có kế hoạch và tổ chức tập huấn, giáo dục pháp luật, giáo dục an toàn giao thông cho HSSV.
- Mô hình phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội: Nhà trường thường xuyên giáo dục cho HSSV ý thức phòng chống tội phạm, bạo lực, tệ nạn xã hội; phòng chống tác động tiêu cực của trò chơi trực tuyến và các loại phim ảnh có nội dung xấu; phòng chống ma túy trong Nhà trường. Bằng nhiều biện pháp để phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp HSSV vi phạm pháp luật, vi phạm nội quy, quy chế học tập, rèn luyện. Năm học 2011-2012, Trường Đại học Vinh được Uỷ ban nhân dân tỉnh Nghệ An công nhận là đơn vị tiêu biểu không xảy ra vụ việc nghiêm trọng về an ninh trật tự và tệ nạn xã hội trong trường học.
T.S Ngũ Duy Anh - Vụ trưởng Vụ Công tác HSSV trao bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cho Trường Đại học Vinh vì đã có thành tích xuất sắc trong việc thực hiện Chương trình công tác HSSV các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp giai đoạn 2009 - 2012
HSSV là nhân vật trung tâm trong Nhà trường, công tác HSSV là công tác trọng tâm của Nhà trường phải được thực hiện đúng đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Công tác HSSV chỉ thực sự đạt hiệu quả khi được sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của cả hệ thống tổ chức trong Trường, đặc biệt là sự quan tâm của Đảng uỷ, Ban Giám hiệu Nhà trường; sự phối hợp nhịp nhàng, có hiệu quả giữa Nhà trường với chính quyền, công an các cấp và gia đình HSSV. Làm tốt công tác HSSV là góp phần đào tạo HSSV thành những con người toàn diện, có đạo đức, có tri thức khoa học công nghệ, kiến thức văn hóa - xã hội, có kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng sống, năng động và sáng tạo, có tính kỷ luật, có sức khoẻ, đáp ứng cao yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế.
Lê Hằng - Minh Ngọc