Đề án đổi mới giáo dục: Hướng tới người học tự chủ

(Media.chinhphu.vn) - Đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đang được cả xã hội đồng thuận. Vấn đề này có giải quyết được áp lực thi cử, áp lực học thêm hay không? Câu hỏi này đã được ngành giáo dục trả lời tại cuộc Toạ đàm trực tuyến “Đột phá trong thi cử và khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm” sáng ngày 04/12/2013 do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức.

Giao quyền tự chủ cho các trường

Giao quyền tự chủ tuyển sinh về cho các trường đại học đã được quy định trong Luật Giáo dục đại học năm 2005. Nhưng từ đó cho đến nay, số trường đại học tự chủ chỉ đếm trên đầu ngón tay. 

Tại cuộc Toạ đàm, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Nguyễn Vinh Hiển cho biết việc tự chủ tuyển sinh các trường sẽ tự lựa chọn, phối hợp với Bộ, với các trường khác tổ chức. Ngay từ năm tới, nếu các trường có phương án tự chủ hợp lý, khả thi, đảm bảo tính khách quan, công bằng và không phát sinh tiêu cực thì Bộ sẽ xem xét các phương án đó.   

Trả lời câu hỏi từ khi Bộ GD-ĐT trao quyền tự chủ cho các trường đại học, mới chỉ có 20 trường công lập đăng ký, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho rằng, việc lựa chọn có tổ chức thi riêng hay không phụ thuộc vào nhiều vấn đề, trước hết là chất lượng đầu vào, sau đó các trường phải tính đến việc có chủ động được hay không, có gây tốn kém quá cho nhà trường hay không, có giải pháp nào ít tốn kém hơn không?.

Theo PGS.TS Đinh Xuân Khoa, Hiệu trưởng Đại học Vinh, thời gian qua Đại học Vinh đã tự ra đề. Từ năm 2001, các trường đại học thực hiện kỳ thi đại học 3 chung: chung đề thi, chung đợt thi, chung kết quả. “Kỳ thi đại học 3 chung này rất hiệu quả, đó là đảm bảo sự an toàn; tạo ra một mặt bằng chung cho giáo đục đại học; kỳ thi đang được xã hội đồng tình. Vì vậy, tôi nghĩ không có nhu cầu gì thay đổi” – PGS.TS Đinh Xuân Khoa bộc bạch. 

Còn PGS Văn Như Cương cho rằng, tự chủ của đại học là một vấn đề rất đáng quan tâm trong thời gian tới. Xét về khoa học, cùng thi vào khối A, nhưng mỗi trường học môn chuyên ngành khác, đầu ra mỗi trường một nghề khác nhau. Do vậy, thi vào các trường cùng làm một đề toán là bất hợp lý. Đầu vào chung đề nhưng đầu ra chúng ta muốn đào tạo ra những con người học toán với cách làm khác nhau theo yêu cầu của từng trường, do đó đứng về mặt khoa học, 3 chung nên kết thúc và để cho các trường tự chủ. 

Chú trọng bồi dưỡng giáo viên

Theo như Bộ GD-ĐT, đổi mới kiểm tra, đánh giá, thi cử sẽ là khâu đột phá trong đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nhưng trước vấn đề, đổi mới chỉ tính đến phần “ngọn” mà chưa chú trọng phần “gốc”, thì đề án sẽ chỉ là “nửa vời”.  Thời gian gần đây, việc ra đề thi cho học sinh đang là nỗi bức xúc của nhiều bậc phụ huynh khi có đề thi dạng “mở”, nhưng xét về nhiều khía cạnh không hẳn những đề đó khích lệ sự sáng tạo của học sinh.

PGS Văn Như Cương cho rằng, đề thi mở theo hướng mới rất quan trọng. Tuy nhiên, cũng có nhiều cái khó, ví dụ mở đến đâu, mở trong phạm vi nào, đề mở thì chấm có mở hay không, học sinh có viết mở hay không?. Có những đề đáng khen, nhưng cũng đáng phê phán như đưa Ngọc Trinh vào đề thi.  

Đồng tình với ý kiến trên, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho biết, một đề mở sẽ có nhiều tác dụng khác nhau. Chúng ta không trông vào kết quả cuối cùng, mà quan trọng chính là quá trình đi đến kết quả đó ra sao, logic, lập luận của học thế nào, năng lực, nền tảng của giáo viên thế nào?.

Nói về tầm quan trọng của kỹ năng kiểm tra, đánh giá, thi cử, PGS.TS Đinh Xuân Khoa cũng thừa nhận, chương trình, nội dung giành cho phần kiểm tra, đánh giá trong chương trình đào tạo giáo viên là chưa xứng tầm, đang rất ít. Nội dung đào tạo về kiểm tra đánh giá cũng còn lạc hậu, bây giờ chương trình đào tạo trường sư phạm phải đổi mới, trước hết là tăng thời lượng. Thứ hai, đổi mới quan niệm, kỹ thuật thực hiện kiểm tra đánh giá, cách xử lý kết quả kiểm tra đánh giá. Phần này cần tăng cường, chính các trường sư phạm cũng nhìn ra điều này và đang bắt đầu chương trình đào tạo nói chung, đào tạo kiểm tra đánh giá nói riêng. Trường Đại học Vinh đã có một môn học về ra đề kiểm tra đánh giá, trong 2 tín chỉ. “Chúng tôi khẳng định là đã có sự thay đổi nhưng chưa sâu, và đó là vấn đề Bộ trưởng giao cho các trường sư phạm đổi mới chương trình học, để giảng viên đi bồi dưỡng ở các trường phổ thông. Như vậy, sẽ tạo ra sự đồng thuận và nâng cao kỹ năng chung” – PSG. TS Đinh Xuân Khoa cho hay.

Hạn chế tình trạng dạy thêm, học thêm

Tại cuộc Toạ đàm, vấn đề dạy thêm học thêm được đưa ra và bàn thảo sôi nổi. Thực trạng dạy thêm, học thêm tràn lan có yếu tố của quản lý, của chương trình. Hiện nay, chương trình bắt học sinh học quá nhiều, kiến thức không thực sự thiết thực.

Bản chất của việc dạy thêm, học thêm mang tính chất phụ đạo cho học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi, đó là việc trong sáng, chính đáng, rất có ích lợi. Tuy nhiên, việc này đang bị lạm dụng. Khi đổi mới, theo PGS Văn Như Cương, tất cả phải đổi mới trên nhiều mặt, kể cả lương bổng của giáo viên cần được tiến hành điều chỉnh phù hợp.

Dạy thêm, học thêm xuất hiện ở nhiều nơi, nhiều trường. Tại thành phố Vinh, tình trạng này xảy ra đó là do chương trình học 1 buổi không hết nên các em phải học thêm. Do thi cử theo ứng thí, tái hiện, nên các em phải chạy theo mục đích đó. PGS.TS Đinh Xuân Khoa khẳng định, đổi mới sẽ giải quyết được vấn đề dạy thêm, học thêm.  

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển nhận định, sau đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, việc dạy thêm học thêm sẽ vẫn còn, nhưng sẽ xuất phát từ nhu cầu của học sinh. Chương trình mới sẽ không có tình trạng cào bằng, mà có các phần cho các em học sinh tự chọn. Như vậy, áp lực thi và tình trạng dạy thêm, học thêm sẽ giảm. Đồng thời, khi ra đề mở, không đặt toàn bộ tương lai của một em học sinh vào một kỳ thi, mà có đánh giá trong cả quá trình, áp lực giảm. Đây chính là điều kiện để dạy thêm, học thêm không phát triển.

                                                                            Minh Trang

Độc giả có thể xem toàn bộ chương trình tọa đàm tại đây: 

http://media.chinhphu.vn/Video/ChiTiet/T%E1%BB%8Da-%C4%91%C3%A0m-tr%E1%BB%B1c-tuy%E1%BA%BFn-v%E1%BB%81-%C4%90%E1%BB%81-%C3%A1n-%C4%91%E1%BB%95i-m%E1%BB%9Bi-c%C4%83n-b%E1%BA%A3n-to%C3%A0n-di%E1%BB%87n-gi%C3%A1o-d%E1%BB%A5c-v%C3%A0-%C4%91%C3%A0o-t%E1%BA%A1o