Từ mái trường Đại học Vinh đã có hơn 1.400 cán bộ, sinh viên nhập ngũ, chiến đấu ở hầu hết các chiến trường ác liệt trong các cuộc chiến tranh của dân tộc ở nửa sau của thế kỷ XX. Hơn 100 người đã nằm lại trên chiến trường. Hương hồn bất tử của các Anh được cán bộ, viên chức, học sinh, sinh viên tưởng niệm ở vị trí trang trọng nhất trong nhà truyền thống của Trường. Hiện nay, Trường Đại học Vinh có một cộng đồng cựu chiến binh sống và làm việc trên khắp cả nước nhưng vì nhiều lý do, Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh đến năm 2011 mới được thành lập. Từ đó đến nay, Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh luôn bám sát nhiệm vụ chính trị của tổ chức Hội Cựu chiến binh Việt Nam và đã đạt dược những kết quả đáng kể. Hình ảnh Người Thầy mặc áo Lính đã dành được lòng yêu mến, kính trọng của đồng nghiệp và học trò. Nhiều hội viên của Hội đã được bầu vào Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Đảng ủy, Ban Giám hiệu và Trưởng khoa, Trưởng phòng của Nhà trường; nhiều hội viên đã đạt được học hàm, học vị cao, trở thành các nhà khoa học, các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu, giảng dạy của mình. Dù thời gian hoạt động chưa phải là đã nhiều nhưng tổ chức Hội Cựu chiến binh đã trở thành một điểm sáng trong đời sống chính trị của Trường Đại học Vinh, trường đại học trọng điểm quốc gia, đơn vị anh hùng trong thời kỳ đổi mới. Ghi nhận cho những đóng góp đó của Hội, Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam và Hội Cựu chiến binh tỉnh Nghệ An đã nhiều lần tặng bằng khen cho Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh.

Gặp mặt các thế hệ cựu chiến binh nhân kỷ niệm 60 năm thành lập Trường

Nhìn lại gần 10 năm hoạt động của Hội, với đặc thù của một tổ chức chính trị xã hội trong một trường đại học có sứ mạng đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cho các tỉnh Bắc Trung bộ và cả nước, Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh nhận thấy đóng góp đáng kể nhất của mình là cùng với toàn Trường đã làm tốt công tác giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, góp phần đào tạo nên những trí thức "vừa hồng vừa chuyên" như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nhận thức về nhiệm vụ giáo dục tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong trường đại học

Trong các trường đại học, thế hệ trẻ là những thanh niên đã được gia đình, trường Phổ thông và xã hội giáo dục, bồi dưỡng những tình cảm, đạo đức, tri thức và những kỹ năng sống cơ bản. Trường đại học có nhiệm vụ đào tạo họ thành nhân lực có trình độ cao, thậm chí là nhân tài để làm chủ bản thân, trụ cột cho gia đình và đóng góp cho xã hội; cho dân tộc, cho quốc tế. Hình thành cho sinh viên những  phẩm chất và năng lực để trở thành những người như vậy là lý do tồn tại của các trường đại học. Trong cách đặt vấn như thế, chúng tôi thấy nhiệm vụ của Hội Cựu chiến binh là cùng với toàn bộ hệ thống chính trị của Nhà trường làm tốt việc giáo dục phẩm chất đạo đức, tư tưởng chính trị cho học sinh, sinh viên để sau này họ trở thành những trí thức yêu nước, có trách nhiệm và có khả năng cống hiến cho đất nước. "Hiền tài là nguyên khí quốc gia" chính là đây. Hơn nữa, lịch sử nước nhà cũng cho thấy chưa khi nào mà chúng ta không phải đối diện với vấn đề bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Thế hệ trẻ không chỉ xây dựng mà còn phải bảo vệ đất nước. Khi sinh viên ra trường, bên cạnh tri thức khoa học, năng lực sáng tạo, họ còn phải có ngọn lửa của tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng thì mới có thể góp phần làm cho đất nước hùng mạnh trước mọi kẻ thù.

Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh tổ chức chương trình "Về nguồn"

Trong chương trình và nội dung đào tạo, chúng ta đã có những môn học cung cấp trực tiếp cho học sinh, sinh viên về tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Nhưng Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh nhận thức rằng tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng mà chỉ dừng lại ở mức độ nhận thức thì chưa đủ. Phải làm sao để tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng trở thành tình cảm, thành lý tưởng, thành máu thịt của các em thì chúng ta mới thực sự yên tâm về những chủ nhân tương lai của đất nước. Trong yêu cầu như thế, những người thầy cựu chiến binhg có những lợi thế nhất định. Bằng chính những phẩm chất đã được rèn luyện từ quân ngũ, bằng chính những gian khổ, hy sinh đã trải qua, bằng nghị lực vươn lên sau khi trở về với đời thường, chúng tôi có thể truyền cảm hứng cho các em hơn bất cứ ai khác. Đây chính là nhận thức chỉ đạo mọi hoạt động của Hội Cựu chiến binh để phối hợp với các tổ chức khác trong Nhà trường nhằm giáo dục tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho học sinh, sinh viên đạt kết quả tốt nhất.

Những hoạt động cụ thể

Khi học sinh, sinh viên nhập học, ngay trong tuần học chính trị và các quy chế, quy định của Nhà trường ở đầu khóa học, khi các em đang còn háo hức, có nhiều cản xúc tích cực với môi trường mới, Hội Cựu chiến binh đã phối hợp với Phòng Công tác chính trị - Học sinh, sinh viên dành một buổi để giới thiệu quá trình phát triển của nhà trường và nhấn mạnh những khó khăn, gian khổ và những đóng góp của thầy và trò Trường Đại học Vinh trong năm tháng chiến tranh ác liệt. Cung cấp cho các em những số liệu cụ thể về cán bộ, sinh viên của nhà Trường nhập ngũ qua các cuộc chiến tranh, những thành tích chiến đấu nổi bật, những mất mát hy sinh to lớn. Đặc biệt, phối hợp với Phòng Công tác chính trị - Học sinh, sinh viên, Hội đã xây dựng được một phòng trưng bày các hình ảnh, các kỷ vật chiến trường đặt trong Nhà Truyền thống của Nhà Trường có tác dụng nhắc nhở, giáo dục truyền thống một cách trực tiếp và thường xuyên cho học sinh, sinh viên.

Viện Khoa học xã hội và Nhân văn là đơn vị đào tạo các môn Chính trị, Tư tưởng Hồ Chí Minh,… cho sinh viên toàn trường. Các môn này có nội dung trực tiếp hoặc liên quan trực tiếp đến tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Phát huy thuận lợi của Hội (nhiều giảng viên của các môn học này là cựu chiến binh), nên Hội đã đề nghị các giảng viên chú trọng phần liên hệ thực tiễn bằng chính những trải nghiệm sống, chiến đấu và công tác của bản thân để tăng sức truyền cảm hứng tích cực, tự hào và noi gương cho người học, làm cho tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng đến với học sinh, sinh viên một cách tự nhiên, gần gũi. Đây chính là một phương pháp giáo dục mà chúng tôi cho là phà hợp nhất với học sinh, sinh viên có khả năng thu được những kết quả sâu sắc và bền vững.

Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh là đơn vị đào tạo hệ cử nhân GDQP-AN và cũng là đơn vị giảng dạy và cấp chứng chỉ GDQP-AN cho sinh viên toàn trường. Cán bộ giảng dạy Trung tâm là các sỹ quan biệt phái. Tất cả các khóa sinh viên đều có 1 tháng học tập trung và thực hiện mọi chế độ sinh hoạt như trong doanh trại quân đội. Những đặc điểm trên đã tạo nhiều thuận lợi để Nhà trường có điều kiện rèn luyện các em về  những nhận thức về khoa học quân sự, về chiến tranh nhân dân theo quan điểm của Đảng và đặc biệt là rèn luyện nếp sống, tác phong quân sự cùng những kỹ năng chiến đấu cơ bản. Hội Cựu chiến binh đã phối hợp chặt chẽ với sĩ quan giáo viên để thường xuyên góp ý nhằm đổi mới hình thức học tập cho phù hợp với từng khóa, từng ngành học của sinh viên. Vào những dịp lễ như ngày thành lập quân đội, ngày giải phóng Miền Nam,… Hội cử các hội viên có thành tích tốt, có quá trình rèn luyện và trưởng thành trong quân ngũ gặp gỡ, giao lưu với sinh viên nhằm củng cố và tăng cường lòng yêu mến, tự hào về phẩm chất tốt đẹp của "Bộ đội Cụ Hồ" trong mỗi học sinh, sinh viên.

Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên là các tổ chức của tuổi trẻ trong trường đại học, có tác dụng to lớn trong việc hình thành lý tưởng, và toàn bộ thế giới tinh thần của học sinh, sinh viên. Hội Cựu chiến binh Trường đã cùng với Ban Chấp hành Đoàn trường phối hợp tổ chức nhiều hoạt động theo các chủ đề của cấp trên chỉ đạo và theo đề xuất của học sinh, sinh viên. Trong các buổi giao lưu nhân ngày truyền thống của Đoàn Thanh niên và Hội Sinh viên, các thầy giáo cựu chiến binh đã chia sẽ với học trò của mình lý tưởng sống của các thế hệ trước dã được hình thành và tôi luyện trong môi trường quân ngũ như thế nào. Đặc biệt là tinh thần đoàn kết, tình cảm đồng đội đã trở thành ngững giá trị đẹp đẽ mà chỉ có thể có ở những con người cùng vào sinh ra tử, coi nhau như ruột thịt một nhà. Trong các phong trào Thanh niên tình nguyện, Thanh niên xung kích,... các hội viên cựu chiến binh cũng chia sẽ với các em những bài học, những kinh nghiệm bổ ích về công tác quần chúng, công tác dân vận. Trong thời đại kinh tế thị trường, sự phức tạp của đời sống tư tưởng, văn hóa hiện đại. sự truyền bá của lối sống thực dụng, hưởng thụ. sự suy thoái, diễn biến và chuyển hóa theo xu hướng tiêu cực. tham nhũng và lạm quyền ở mức độ và quy mô lớn chưa từng có đòi hỏi chúng ta phải giáo dục, bồi dưỡng bằng được một lớp thanh niên có phẩm chất trung thực, có dũng khí đấu tranh với tất cả những ai, những gì làm hại đất nước, nhân dân. Trường Đại học Vinh quan niệm đó chính là cốt lõi của lòng yêu nước, của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong bối cảnh hiện nay mà chúng ta cần phải giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ. Với nhận thức như thế, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên và Hội Sinh viên Trường Đại học Vinh đã thống nhất phối hợp hành động để góp phần cùng toàn bộ cộng đồng Trường Đại học Vinh phấn đấu dạt bằng được mục tiêu cao cả trên.

Một số kết quả cụ thể

Kết quả trong công tác phối hợp với các tổ chức, đoàn thể để giáo dục tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho học sinh, sinh viên rất khó để lượng hóa thành những con số cụ thể vì đây là những phẩm chất bên trong của con người không phải lúc nào cũng đo đếm được. Một số số liệu có mối liên hệ trực tiếp đến lĩnh vực này để đánh giá hiệu quả của công tác giáo dục tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Trường Đại học Vinh gồm:

- Số học sinh, sinh viên được kết nạp Đảng : Nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước khi về thăm và làm việc với nhà trường đã phát biểu là hết sức ấn tượng về công tác phát triển Đảng trong học sinh, sinh viên của Nhà trường. Hàng năm có hàng trăm học sinh, sinh viên được kết nạp vào Đảng. Tính từ khi thành lập Hội Cựu chiến binh đến nay (gần 10 năm), Đảng ủy Nhà trường đã kết nạp được gần 4.000 Đảng viên mới từ các thế hệ học sinh, sinh viên. Nhờ đó, Trường Đại học Vinh trở thành trường đại học dẫn đầu cả nước về kết quả công tác phát triển Đảng.

- Số học sinh, sinh viên tham gia các hoạt động chính trị, từ thiện : Hàng năm, Đoàn thanh niên, Hội Sinh viên Trường Đại học Vinh đã tổ chức thành công nhiều hoạt động giao lưu có ý nghĩa giáo dục truyền thống với các lực lượng vũ trang đóng trên địa bàn như Quân khu IV, Bộ đội Biên phòng Nghệ An, Cảnh sát Cơ động Nghệ An,... Hiến tặng hàng nghìn đơn vị máu trong các đợt hiến máu tình nguyện; Quyên tặng hàng trăm bộ quần áo và sách vở, đồ dùng học tập cho học sinh các địa bàn khó khăn của tỉnh trong phong trào "Mùa đông ấm"; hàng nghìn sinh viên về tận các vùng sâu xa hẻo lánh để hưởng ứng phong trào "Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong ứng phó với biển đổi khí hậu và bảo vệ môi trường" trong phong trào "Mùa xuân tình nguyện" hoặc trong "Tuần lễ biển và hải đảo".

- Không có học sinh, sinh viên tham gia các hoạt động do các lực lượng thù địch xúi dục: Trong những năm vừa qua, thường xuyên có những âm mưu của các lực lượng, tổ chức thù địch với chế độ, với cách mạng nhằm lôi kéo học sinh, sinh viên vào các hoạt động chống phá, gây rối của vì chúng cho rằng học sinh, sinh viên là đối tượng nhạy cảm, đễ bị kích động, dật giây. Nhưng với bản lĩnh chính trị vững vàng, với lòng yêu nước tỉnh táo sáng suốt, với hệ thống tổ chức vững mạnh thống nhất, học sinh, sinh viên của Nhà trường đã làm thất bại mọi âm mưu kích động biểu tình, bạo loạn của các tổ chức thù địch.

- Số học sinh, sinh viên tốt nghiệp, ra trường với kết quả học tập, rèn luyện tốt ngày càng cao: Hàng năm, từ mái trường Đại học Vinh có khoảng 4 - 5 nghìn học sinh, sinh viên tốt nghiệp ra trường đạt yêu cầu "vừa hồng vừa chuyên". Hơn 80% số sinh viên đó tìm được việc làm trong các trường học, cơ quan, đơn vị, các tổ chức và các doanh nghiệp ngay trong năm đầu tiên. Nếu tính riêng về xếp loại rèn luyện đạo đức, tư tưởng đạt từ loại khá trở lên, học sinh, sinh viên khi ra trường đạt trên 90%.

Hội Cựu chiến binh tỉnh Nghệ An tặng Bằng khen cho Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh

Với tinh thần phát huy tư tưởng yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của "Bộ đội Cụ Hồ", làm tròn sứ mạng của người trí thức trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, tự hào nhưng không thõa mãn với những kết quả đã đạt được, Hội Cựu chiến binh Trường Đại học Vinh sẽ tiếp tục phấn đấu để góp phần nhiều hơn nữa vào sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ trên quê hương Hồ Chủ Tịch trở thành những người trí thức cách mạng "vừa hồng vừa chuyên" đúng như mong muốn của Người.

TS. Hoàng Mạnh Hùng